Kur'an'ın evrensel yönü nasıl izah edilebilir?
Kur’ân-ı Azîmüşşân, yalnız bir asra değil, bütün asırlara nâzil olmuştur. Hem bir tabaka insanlara mahsus değil, bütün tabakat-ı beşere şümûlü vardı. Hem bir sınıf insanlara ait değil, bütün beşerin sınıflarına yöneliktir. Binaenaleyh, herkes, her tabaka, her zaman, fehmin istidadına göre Kur’ân’ın hakâikinden hisse alabilir ve hissedardır. Hâlbuki insanlık derece itibariyla çeşitli ve zevk cihetiyle farklı ve meyil, güzellik anlayışı, lezzet, tabiat itibariyla birbirine uymuyor. Meselâ bir toplumun güzel bulduğu bir şey başka toplumun zevkine uymayabilir. Bir kavmin meylettiği bir şeyden öteki kavim nefret ediyor. Bu sırra binaendir ki Kur’ân-ı Kerim, günahların cezası veya hayırların mükâfatı hakkında zikrettiği âyetlerde tahsisat yapmamış, genel bir şekilde bırakmıştır ki herkes zevkine göre fehmetsin.
Hülâsa: Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan âyetlerini, cümlelerini öyle bir şekilde nazmetmiş ve vaz etmiştir ki her cihetten ihtimal yolları bulunsun, muhtelif anlayışlar ve istidatlar, zevklerine göre hisselerini alabilsinler. (Bediüzzaman, İşaratu’l-İ’câz, s. 39. Tercüme: Abdulmecid Nursî, İstanbul, Şahdamar Yay. 2007)
Demek Kur’an her asra baktığı gibi her toplumun, kültürün anlayışına, düşünce sistemine, hislerine dahi hitap etmektedir. Bir bilim insanın onda kendine göre bir kitap bulabileceği gibi fabrikadaki işçi ve bir dairedeki memur da o kitaptan hissesini alacaktır. Bu durumda Kur’an’ın her devre bakan yönü itibarıyla tefsir edilmesi de mümkün olacaktır.
